18 Kasım Avrupa Antibiyotik Farkındalık Günü ve
13-19 Kasım Dünya Antibiyotik Farkındalık Haftası
GELECEK İÇİN BUGÜN FARKINDA OL!
Antibiyotik nedir? Niçin gereklidir?
Antibiyotikler; insanda enfeksiyonlara yol açan çeşitli mikroorganizma grupları arasında sadece
bakterilere karşı etkili olan ilaçlardır.
Antibiyotikler dünyada ve Türkiye’de en çok ve en hatalı gerekçelerle kullanılan ilaçlar arasındadır.
Gereksiz ve hatalı kullanım; özellikle çok sayıda virüsün sebep olduğu ve antibiyotiklerin tedavisinde
yerinin olmadığı grip, nezle gibi üst solunum yolları enfeksiyonlarının tedavisinde çok yaygındır.
Antibiyotiklerin gereksiz kullanımının zararları nedir?
Gereksiz kullanılan antibiyotikler hem kişinin kendisi, hem de toplum için önemli bir tehdit ve tehlike
oluşturmaktadır. Gereksiz antibiyotik tedavileri; bu kişilerde “normal flora” olarak adlandırdığımız,
vücudun cilt ve mukozal yüzeylerinde bulunan ve enfeksiyonlara karşı savunmasında birinci
basamağı oluşturan, canlı bakterilerin ölmesiyle sonuçlanır; bunların yerini antibiyotiklere daha
dirençli olan bakteriler veya mantar grubundaki mikroorganizmalar alır. Diğer taraftan toplumu
oluşturan bireylerde duyarlı bakterilerin ortadan kalkması ve antibiyotiklere daha dirençli olan
bakterilerin seçilerek bunların yerini alması, toplum yönünden de risk oluşturur; çünkü dirençli
bakteriler çeşitli genetik materyallerle ve mekanizmalarla antibiyotiklere karşı sahip oldukları bu
direnci duyarlı bakterilere aktarabilirler ve bunun sonucunda toplumda daha dirençli bakteri
popülasyonları yaygınlaşır.
Bu durum toplum için çok önemli bir risk oluşturmaktadır. Zira menenjit, pnömoni, sepsis vb. önemli
hastalıklara yol açan bakteriler arasında direncin yayılması sonucunda, tedavilerinde antibiyotiklere
gerçekten ihtiyaç duyulan hastaların tedavilerinde başarısızlıklar yaşanır; ciddi enfeksiyonu olan
hastalar kaybedilir.
Antibiyotik direnci kişi ve toplum açısından önemli mi?
Dünyada son yıllarda mevcut tüm antibiyotiklere direnç kazanmış ve tedavide tıbbın çaresiz kaldığı
tüm antibiyotiklere veya çok sayıda antibiyotik grubuna dirençli bakteriler ortaya çıkmıştır. Durumun
önemi ve aciliyeti; dünyanın enfeksiyon hastalıkları yönünden penisilinin bulunmasından önceki,
“karanlık çağlara dönüş” tehlikesi ile karşı karşıya olduğu, şeklinde ifade edilmektedir.
Nasılsa “yeni antibiyotikler” geliştirilmiyor mu? Onları kullansak olmaz mı?
Diğer taraftan ilaç endüstrisi dirençli bakterilere karşı yeni antibiyotikler geliştirme konusunda sahip
olduğu kaynaklar ve seçeneklerin sonuna gelmiş görünmektedir. Aynı zamanda geliştirilen her
antibiyotik için bakteriler çok hızlı şekilde önceden sahip oldukları direnç mekanizmaları yoluyla veya
bunları bir miktar değiştirerek yeni direnç mekanizmaları oluşturmaktadır. Günümüzde hastanelerde
ortaya çıkan bazı çok ciddi enfeksiyonların tedavisinde geçmişte kullanılmış ve yan etkiler vb.
sebeplerle kullanımından vazgeçilmiş antibiyotiklerin kullanılması zorunlu hale gelmiştir.
18 Kasım Avrupa Antibiyotik Farkındalık Günü hakkında neler bilmeliyiz?
Antibiyotiklere karşı ortaya çıkan direnç son yıllarda tüm dünyada önemli bir halk sağlığı sorunu
olarak ele alınmaktadır. Antibiyotiklere karşı oluşan dirençle mücadelede tıp camiasına olduğu gibi
toplumlara da önemli görevler düşmektedir. Bunlardan en önemlisi antibiyotikleri korumaktır.
Antibiyotikleri korumak onların hatalı (yanlış doz ve süre) ve gereksiz kullanımının önüne geçmekle
sağlanır. Bu amaçla 18 Kasım günü “Avrupa Antibiyotikler Farkındalık Günü” olarak benimsenmiştir.
Sonuç olarak;
Antibiyotikler, doğru gerekçelerle ve doğru şekilde kullanılmalıdır; bu da “akılcı” antibiyotik
kullanımıdır. Doktor tarafından önerilmediği sürece kullanılmamalıdır. Önerilen doz ve sürede
kullanılmalıdır. Mümkün olduğu durumlarda; enfeksiyona sebep olan bakteri tespit edilmeli ve
duyarlı olduğu en dar etki alanına sahip antibiyotikler kullanılmalıdır.